Ragna Keller werkt sinds 2014 bij de gemeente Rotterdam in het team Woningvervuiling en Advies, dat vier collega’s telt. ‘Ik leg huisbezoeken af bij kwetsbare Rotterdammers bij wie sprake is van een vervuilde of overvolle woning. Ik maak een schoonmaak- en opruimplan, schakel met hulverlening zoals het wijkteam en zorghulpverlening, vervang spullen én help soms mee met het schoonmaken van een woning. Ik heb voor iedere vervuiler of verzamelaar een geschikt plan.’
Meldingen verwaarloosde woningen
Het team Woningvervuiling en Advies ontvangt jaarlijks 240 meldingen via het Meldpunt Zorg en Overlast. ‘Een buurtbewoner heeft bijvoorbeeld last van stank, zichtbare vervuiling of ongedierte. Maar ook andere signalen kunnen erop wijzen dat er sprake is van een verwaarloosde woning. Bijvoorbeeld altijd dichte gordijnen en vliegjes in het raamkozijn. Of een uitpuilende brievenbus.’
‘Als ik zo’n melding ontvang, doe ik eerst vooronderzoek en verzamel gegevens. Wie staat er op het adres ingeschreven? Is de bewoner al bekend bij de betrokken hulpverleners? Ik neem meestal contact op met de melder. Deze zijn niet alleen van bezorgde Rotterdammers, maar ook bijvoorbeeld van ambulancemedewerkers, het wijkteam en woningcorporaties.’
Huisbezoek
‘Na het vooronderzoek ga ik op huisbezoek, meestal alleen. Door alleen te gaan is de kans groter dat je in contact komt en binnen wordt gelaten. Is er sprake van een complex gezin? Dan ga ik samen met een collega, zodat we meer tijd hebben en nog beter kunnen luisteren naar de bewoners.’
‘Zorgvuldig en respectvol omgaan met mensen is heel belangrijk. Ze schamen zich vaak en vinden het een enorme drempel om iemand binnen te laten. Bewoners hebben het gevoel dat ze een groot geheim met zich meedragen. Soms duurt het écht heel lang totdat ik naar binnen mag, maar ik wacht altijd geduldig totdat een bewoner mij binnenlaat. Ik heb een keer zes maanden via een luikje met een bewoner gepraat. Ik schreef briefjes, zodat de bewoner de kans kreeg om mij beter te leren kennen. Of laatst nam ik een tompouce mee naar een bewoner die mij niet wilde binnenlaten. Misschien klinkt dat gek, maar het hielp. Ik mocht hem helpen aan een fris huis en fijne leefomgeving. Dáár gaat het uiteindelijk om.’
Een huis vol boeken
Naast vieze en vervuilde woningen komt Ragna ook overvolle woningen tegen. ‘Ongeveer 10% van de bewoners zijn dwangmatige verzamelaars. Die zogenoemde hoarders leven in een overvol huis. Die huizen staan vol met een uit de hand gelopen verzameling of aankopen van bewoners met een koopverslaving. Sommige verzamelaars hebben niet door dat het een probleem is. Andere bewoners hebben dat wel in de gaten, maar zien door de bomen het bos niet meer. Ze weten niet waar ze moeten beginnen met opruimen.’
‘Een huisbezoek bij dwangmatige verzamelaars is behoorlijk pittig. Al die prikkels zijn soms wel vermoeiend. Momenteel kom ik al een jaar lang bij een boekenverzamelaar. Ik help hem met het opruimen en het wegbrengen van zijn spullen. Veel spullen hergebruiken we en brengen we naar de kringloopwinkel. Het is zonde om nog gloednieuwe spullen allemaal weg te gooien.’
Schoonmaken
Ragna levert maatwerk en maakt bij elke vervuiler een passend plan met als doel maatschappelijk herstel. ‘Toch is er ook een groep die niet wil meewerken. Hiervoor heeft de gemeente Rotterdam een unieke samenwerking met de Brandweer en Bouw- en Woningtoezicht. Daardoor is het toepassen van drang en dwang mogelijk als een woning heel erg vervuild of vol is en er een gevaarlijke situatie voor de omgeving is. Jaarlijks gaat het om 4 tot 5 gedwongen opruimacties.’
Dubbelleven
‘Mensen hebben vaak een oordeel over bewoners in een verwaarloosde woning, terwijl het iedereen kan overkomen. Woningvervuiling is altijd een symptoom van onderliggende problematiek. Dit kan te maken hebben met verlies van een dierbare of verlies van een baan. Of een bewoner lijdt aan een ziekte en is te moe voor het huishouden. Soms leiden mensen een dubbelleven. Ze spreken altijd buiten de deur af en nodigen nooit mensen uit bij hen thuis. Woningvervuiling ontdekken we ook vaak per toeval. De aanleiding is bijvoorbeeld een incident, zoals lekkage of een woningbrand. Laatst was ik op bezoek bij een meneer bij wie hulpverleners zijn verwaarloosde woning ontdekte. Hij ging 25 jaar als keukenverkoper in pak naar zijn werk. Niemand uit zijn omgeving had iets door. Al 10 jaar durfde hij aan niemand zijn woning te laten zien. Nu moest hij wel.’
Adoptiekat
Ragna treft tijdens haar huisbezoeken regelmatig dierenleed aan en schakelt met de dierenbescherming. Ze vergeet nooit meer toen ze oog in oog stond met haar huidige huisdier, een witte kat Dolores. ‘Anderhalf jaar geleden gingen een collega en ik naar een verwaarloosde rijtjeswoning in Delfshaven. Ik trof daar 23 uitgemergelde honden en katten aan in kooien. De stank was immens. De politie nam alle honden en katten in beslag, maar er bleef één kat achter. De volgende dag heb ik deze kat uit een berg afval gered. Ik keek haar aan en ik voelde meteen een klik. Bij de opvang gaf ik aan dat ik haar graag wilde adopteren, mits de officier van justitie hier toestemming voor zou geven. Gelukkig kwam na tien maanden het verlossende woord: ik mocht de kat adopteren.’
Wat Ragna het mooiste vindt aan haar werk? ‘De verhalen die schuilgaan achter de bewoners. Ik ben een hulpverlener in hart en nieren en ik ben blij om anderen te helpen aan een nieuw begin.’
Lees het originele artikel